Łysienie androgenowe jest problemem dotykającym jednakowo kobiet i mężczyzn, a u jego podstaw leżą problemy natury hormonalnej. Jednym z leków wykorzystywanych w przeciwdziałaniu tej chorobie jest spironolakton – popularny preparat o właściwościach moczopędnych. W jaki sposób spironolakton może wspomagać leczenie łysienia androgenowego?
Czym jest łysienie androgenowe?
Łysienie androgenne jest problemem o złożonej patogenezie. Najczęściej wskazywane przyczyny tego problemu to:
- uwarunkowania genetyczne,
- okołomieszkowe mikrozapalenia
- oddziaływanie hormonów androgennych.
Ponadto warto też dodać, że w rozwoju łysienia androgenowego dużą rolę odgrywają inne czynniki związane ze środowiskiem życia (np. zanieczyszczenia powietrza, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV i skrajne temperatury), jak i indywidualnym stylem życia (np. regularne spożycie alkoholu, palenie papierosów), które zwiększają oddziaływanie stresu oksydacyjnego i wolnych rodników na stan i kondycję włosów.
Jak hormony androgenowe wpływają na łysienie?
Łysienie androgenne jest chorobą dotyczącą jednakowo kobiet i mężczyzn. Choroba jest mocno powiązana z dihydrotestosteronem (DHT), który jest metabolitem testosteronu. Mieszki włosowe są wyjątkowo wrażliwe na DHT – metabolit testosteronu przyczynia się do obkurczenia, miniaturyzacji, a ostatecznie do zaniku i wypadania włosów. Ponadto dihydrotestosteron oddziałuje na wydłużenie czasu fazy spoczynku (tzw. telogen) i skrócenie fazy wzrostu włosa (anagen). W rezultacie wysoki poziom DHT powoduje:
- zmniejszenie gęstości włosów
- przemieszczanie mieszków włosowych,
- powstawanie coraz cieńszych i krótszych łodyg włosowych.
Warto też dodać, że łysienie androgenne u mężczyzn jest przeważnie bezpośrednio związane z DHT i 5-α-reduktazą odpowiedzialną za transformację testosteronu do postaci wspomnianego metabolitu. U kobiet sprawa nie jest aż tak oczywista, gdyż u wielu pacjentek problem nie jest wywołany przez stricte przez DHT, a schorzenia ogólnoustrojowe, którym towarzyszy zwiększenie stężenia androgenów np. PCOS, otyłość czy choroby przysadki mózgowej.
Spironolakton w leczeniu łysienia androgenowego
Spironolakton jest lekiem moczopędnym (diuretykiem) oszczędzającym potas. Jego działanie polega na inhibicji aldosteronu, co powoduje wzmożenie wydalania moczu i usuwanie wody z jonami sodowymi. Właściwości te sprawiają, że lek jest rekomendowany głównie w farmakoterapii nadciśnienia tętniczego i przeciwdziałania obrzękom. W niektórych przypadkach poleca się go stosować w leczeniu farmakologicznym wodobrzusza czy niewydolności serca.
Niemniej jednak spironolaktom ma także wskazania off label, które wynikają z jego antyandrogennych właściwości. Leki ze spironolaktonem oddziałują na gospodarkę hormonalną wskutek hamowania aktywności 5-α-reduktazy i blokowania receptorów androgenowych. W wyniku tego diuretyk pozwala na normalizację poziomu hormonów androgennych, a zwłaszcza zmniejszyć stężenie DHT. Spironolakton przyczynia się do ograniczenia produkcji androgenów w nadnerczach i jajnikach – to właśnie główne argumenty, które przemawiają za jego użyciem w farmakoterapii łysienia androgennego.
Warto jednak pamiętać, że użycie spironolaktonu nie jest pozbawione wad. Lek może spowodować ginekomastię u mężczyzn, tkliwość i ból piersi, krwawienie z narządu rodnego u kobiet po przebytej menopauzie, a także doprowadzić do zaburzenia cyklu miesiączkowego czy wywołać stan hiperkaliemii (nadmiaru potasu). W leczeniu wykorzystuje się dawki od 100 do 200 mg spironolaktonu na dobę – wielkość jednorazowej dawki jest dostosowywana indywidualnie do potrzeb pacjenta.
Bibliografia
- Sobstyl M., Tkaczuk-Włach J., Jakiel G. “Diagnostyka hormonalna łysienia kobiet.” Przegląd Menopauzalny 2010, 1: 52-55.
